OCD bij de hond erfelijk?

OCD, ofwel osteochondrosis dissecans, is een probleem dat we kennen bij (middel)grote hondenrassen. Daarnaast zien we het ook veel bij varkens en bij grote paarden. Wat hebben deze dieren in gemeen? Ze groeien ‘te’ snel. We kennen verschillende vormen van OCD, een paar bekende vormen zijn LPC (losse processus coronoideus) en LPA (losse processus anconeus). We gaan in dit artikel uitleggen wat OCD inhoudt, zodat je zelf ook begrijpt waarom bepaalde factoren belangrijk zijn bij het voorkomen van OCD.

Wat is OCD?
OCD is een Latijnse afkorting voor een aandoening die we in het Nederlands ‘gewrichtsmuis’ noemen. Het gaat om een klein stukje gewrichtskraakbeen/bot dat los is geraakt en in het gewricht zweeft, dit veroorzaakt irritatie waardoor het dier mank gaat lopen.

Hoe ontstaat OCD?
Het gewricht van een dier moet je zien als twee botten die bij elkaar komen met daartussen een ruimte, in deze ruimte zit op het bot gewrichtskraakbeen met daartussen gewrichtsvocht. Dit gewrichtsvocht is belangrijk om alles soepel over elkaar te laten bewegen bij de bewegingen van het dier. Bij een groeiend dier zien we naast gewrichtskraakbeen ook groeikraakbeen, dit bevindt zich als een laag in het bot en verdwijnt wanneer een dier is uitgegroeid. Vanuit het groeikraakbeen wordt nieuw bot gevormd tijdens de groei van het dier. Dit groeikraakbeen is vrij elastisch, wanneer er te veel druk op komt te staan kan het indeuken. Grote druk op een immatuur (niet volgroeid) skelet kan hierdoor problemen geven. Door de druk kunnen bloedvaatjes die in het bot lopen worden dichtgedrukt, een stukje weefsel (gewichtskraakbeen) wordt niet meer van zuurstof en voedingsstoffen voorzien en sterft af. Door het afsterven ontstaat er een kleine ontstekingsreactie in het lichaam die zorgt dat het weefsel vervloeit. Vervolgens kan bij zware druk het weefsel boven de vervloeiing loslaten. Dit noemen we dan een gewrichtsmuis, wanneer het enkel om gewrichtskraakbeen gaat spreken we van chondrosis dissecans (los kraakbeen) en wanneer er ook een stukje bot mee los is gekomen spreken we van osteochondrosis dissecans (osteo = bot).

Oorzaak OCD:
Uit het ontstaan van OCD kunnen we afleiden dat de oorzaak is gelegen bij een overmatig gewicht en/of overmatige abnormale belasting op een immatuur skelet. De letsels treden op bij een dier in de groeifase (tussen 4-18 maanden). Daarbij zien we dat bepaalde rassen meer kans maken op het krijgen van OCD, dit zou komen omdat bepaalde delen van het gewrichtskraakbeen makkelijker afsterven door zuurstof- en voedingsstoffentekort. We zien dus een zekere erfelijkheidsfactor.

Vormen van OCD

OCD kan op verschillende plaatsen voorkomen, het is een overbelasting in het gewricht. De plaatsen waar dit het meest voorkomt is ter hoogte van de kop van het opperarmbeen (Foto nr. 1) of ter hoogte van de elleboog onderaan het opperarmbeen of bovenaan de ellepijp ‘processus coronoïdeus’ (LPC) of ‘processus anconeus’ (LPA) (Foto nr. 2). We zien het dus voornamelijk aan het voorbeen, in zeldzame gevallen zien we het ook wel eens ter hoogte van de knie of in andere gewrichten van het achterbeen. Wanneer een dier mank loopt kan de dierenarts besluiten RX foto’s te maken van het been om te achterhalen of het dier met een vorm van OCD loopt. Deze foto’s zijn vaak moeilijk te interpreteren en er moeten dan ook vaak specialisten aan te pas komen.

Herkennen van OCD
OCD is vaak niet direct te herkennen, we zien het vaak op bepaalde plaatsen waardoor we een indicatie hebben. Kenmerkend is dat het dier bepaalde dagen mank loopt en andere dagen perfect loopt. Dit komt omdat er in het gewricht een soort van ‘zakken’ aanwezig zijn, wanneer de gewrichtsmuis daarin zit zal deze geen irritatie in het gewricht geven en dus geen symptomen. Bij een bepaalde beweging komt het stukje uit de gewrichtszak en gaat weer problemen geven. Daarnaast treedt het enkel op bij snel groeiende dieren met een hoog gewicht. Een typisch geval is bijvoorbeeld een Duitse dog van 8 maanden die de ene dag mank loopt en de andere dag niet.

Behandelen?
Het is een lastige overweging om het te behandelen of niet. Het stukje kan door middel van een kijkoperatie verwijderd worden. Hiervoor moet het gewricht worden opengemaakt wat natuurlijk irritatie geeft en daarbij is het prijzig. Indien er besloten wordt niet te behandelen kan dat twee gevolgen hebben:

• Het stukje blijft aanwezig in het gewricht en blijft irritatie geven, met als gevolg steeds erger wordende artrose door het schurende effect.
• Het stukje komt in een van de ‘zakken’ zoals bovenstaand beschreven te zitten en er groeit weefsel overheen. Het stukje kan niet meer losraken uit de ‘zak’ en de irritatie is over. Er treedt op deze manier dus spontane genezing op.

Indien het niet snel over gaat wordt vaak gekozen voor behandeling om artrose op jonge leeftijd te voorkomen. Wanneer besloten wordt om niet te opereren is het belangrijk dat de hond begeleid wordt in het herstel waarbij deze pijnstilling en ontstekingsremmers kan krijgen. Daarbij is er voor de eigenaar de taak om overmatige belasting door beweging en/of overgewicht te voorkomen.

Voorkomen
Nu je het ontstaan van OCD kent is het makkelijker te begrijpen hoe je het moet voorkomen. Bepaalde rassen zijn door snelle groei vatbaar voor deze aandoening. Vooral bij (middel)grote rassen zal men op moeten passen. Het is belangrijk dat er zo min mogelijk druk op het gewricht komt zodat het proces niet in gang wordt gezet. We zien het optreden bij een groeiend dier, we willen dus voorkomen dat het dier overmatige belasting ondergaat. Overmatige belasting kan door te extreme beweging maar ook door een te extreem gewicht door te snelle groei of zelfs zwaarlijvigheid. Deze (middel)grote rassen zijn vaak ook gevoelig voor heupdysplasie en we kennen eigenlijk dezelfde methode om deze gewrichtsaandoeningen te voorkomen:

• Voorkom te veel beweging op jonge leeftijd. Een oude, simpele regel is: de leeftijd in weken van de pup is het aantal minuten achter elkaar wandelen. Ofwel een pup van 9 weken oud mag 9 minuten aan een stuk wandelen.
• Laat de hond tot 1,5 jaar niet traplopen, niet aan de fiets rennen, gooi niet onnodig lang/ver met de bal, laat de hond niet springen, enz. Ofwel voorkom onnodige belasting van de gewrichten. Dit gedeelte is heel belangrijk en wordt door veel baasjes vergeten wanneer de hond zo’n 8 maanden oud is.
• Voorkom dat de hond gaat spelen op gladde vloeren, door het uitglijden en corrigeren worden de gewrichten  steeds opnieuw belast.
• Kies voor degelijke (merk)brokken die bedoeld zijn voor grote hondenrassen, zeker in de puppyfase, dus puppybrokken gericht op het eindgewicht van de hond. Indien je kiest voor algemene brokken (niet speciaal voor grote rassen) ga dan vroeg over van puppybrokken op brokken voor volwassen honden (bijvoorbeeld al op 4 maanden, afhankelijk van de groeisnelheid van de hond). In puppybrokken zitten zeer veel voedingstoffen die de botgroei onnodig bevorderen, wanneer dit langzamer gaat zal het ook beter vormen. Een overmaat aan calcium kan bijvoorbeeld problemen geven, daarom is het belangrijk dat de voedingsstoffen in de juiste verhoudingen aanwezig zijn.
• Houdt de hond op het juiste gewicht, overgewicht is zeer belastend voor de gewrichten en ook door de grote hoeveelheden eten kloppen de concentraties mineralen/vitaminen die door het lichaam worden opgenomen niet meer.

Deze tips gelden eigenlijk om alle gewrichtsaandoeningen te voorkomen bij jonge groeiende honden. We kunnen niet vaak genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om dit tot 1,5 jarige leeftijd van de hond zeker aan te houden. Daarnaast is de erfelijkheidsfactor belangrijk, fokken met honden met OCD wordt afgeraden en eventueel kunnen de gewrichten van de ouderhonden gescreend worden.

Nawoord
Je hebt nu een overzicht van wat OCD inhoudt en hoe je het kunt voorkomen. Door de basis van het ontstaan te begrijpen kun je zelf inzien waarom bepaalde zaken belangrijk zijn. We hopen je zo gemotiveerd te hebben om de regels ook echt toe te passen. Baasjes die eerder met deze problemen te maken hebben gehad zullen dit ook zeker onderschrijven, het is een lange weg van diagnose en behandeling.

Geef je reactie op dit artikel