Er wordt vaak een vast ontwormingsschema aangeraden voor katten maar eigenlijk is hier veel variatie in. Afhankelijk van wat de kat onderneemt en jouw gezinssituatie zit er verschil in de frequentie van ontwormen en de middelen waarmee je ontwormt. Vooral voor mensen die kleine kinderen in huis hebben is het belangrijk dat de kat geen eitjes kan uitscheiden die de kinderen per ongeluk in hun mond kunnen stoppen. Wij willen hier graag doornemen welke wormen een potentieel gevaar zijn voor de kat en het ontwormingsschema aanpassen op je persoonlijke omstandigheden. We beginnen hieronder met een algemeen ontwormingsschema en gaan het daarna aanpassen aan verschillende omstandigheden.
Algemeen ontwormingsschema
Het algemeen ontwormingsschema is vooral gericht op de kattenspoelworm (toxocara cati). Iedere kat krijgt daar eens in zijn leven mee te maken, alle kittens worden namelijk besmet via de melk. Vervolgens kan de kitten steeds (her)besmet worden door het opnemen van eitjes of via het eten van een muis (of een ander dier). Het duurt 3 weken voor de eerste larven die de kitten via de melk heeft binnen gekregen volwassen zijn, dan pas zijn deze te behandelen. Volgens het algemeen schema gaan we behandelen op 3, 5, 7 en 9 weken leeftijd (de moederkat tegelijkertijd mee behandelen) en vervolgens elke maand, tot 6 maanden leeftijd. Daarna overstappen op het schema voor volwassen katten, namelijk elk kwartaal één ontworming. Bijna alle algemene ontwormingsmiddelen die te koop zijn werken tegen de kattenspoelworm, let er wel op dat voor kittens een middel gebruikt moet worden dat echt op kittens gericht is. Kittens die slecht behandeld zijn kunnen symptomen ondervinden als opgezwollen buikjes en diarree, bij oudere katten zul je niet snel symptomen zien. Naast het toepassen van het ontwormingsschema is het belangrijk dat er gedacht wordt aan hygiëne, denk dan vooral aan de kattenbak op tijd verschonen, het is een bron van wormeieren waarbij de kat (of andere katten) opnieuw kan worden besmet .
‘Binnenkatten’
Katten die enkel binnenshuis gehouden worden hebben een minder uitgebreid ontwormingsschema nodig. Zoals we hierboven aangeven zal elke kitten besmet worden met de kattenspoelworm via de moeder. Je vraagt je nu natuurlijk af hoe komt de moeder daar dan aan terwijl ze nooit buiten komt? Wij leggen graag uit hoe dit komt. Deze worm gaat op een slimme manier te werk, nadat een kitten besmet is zal de worm zich inkapselen in de spieren van de kat. Daar blijft de worm zitten tot de kat drachtig wordt, de worm zal dan actief worden en migreren naar de melkklieren om zo de kittens te besmetten. Daarom is deze worm ook bij binnen katten bijna niet geheel weg te krijgen. Het klassiek ontwormingsschema moet dus ook bij kittens van binnenkatten goed worden toegepast. Wanneer de wormen eenmaal zijn ingekapseld in de spieren zal de kat er weinig last van hebben. Het is om die reden ook overbodig om een binnen kat op hogere leeftijd (zolang deze niet drachtig of ziek wordt) vier keer per jaar te ontwormen. één keer per jaar is op dat moment voldoende. Houd er wel rekening mee dat wanneer je andere katten het huis binnen haalt (en zeker kittens) de infectiedruk stijgt en de kat toch weer vaker ontwormt zal moeten worden.
‘Buitenkatten’
Dit zijn de katten met het hoogste risico op worminfecties. Muizen en andere knaagdieren die ze vangen kunnen met van alles besmet zijn. Ze hebben hierdoor meer kans besmet te worden met de kattenspoelworm, maar ook met de haakworm en lintwormen. De haakworm (ancylostoma tubaeforme) komt de kat binnen via de huid of doordat de kat een besmet knaagdier op eet. Deze is gevaarlijker dan de kattenspoelworm en kan symptomen geven als bloederige diarree, slechte groei, gewichtsverlies en vachtproblemen. Gelukkig is deze worm ook te bestrijden met het klassieke ontwormingsschema (zelfde producten). Voor de kattenspoelworm en de haakworm is het dus van belang vier keer per jaar te ontwormen met een willekeurig product.
Lintwormen zijn een geval apart, deze zijn niet te bestrijden met de klassieke ontwormingsmiddelen. Er zijn meerdere soorten lintwormen, degene die het meeste voorkomt wordt verspreid door vlooien (dipylidium caninum), daarnaast zijn er verschillende wormen die besmetting kunnen geven doordat de kat knaagdieren eet (echinococcus multilocularis en taenia taeniaeformis). Er zitten helaas verschillende zoönotische parasieten bij, dit wil zeggen dat ze ook mensen kunnen besmetten. In de meeste gevallen is zo’n besmetting onschuldig (zoals die van vlooien) maar het is geen fijn idee dat er wormen in je darm zitten en zeker niet wanneer er een keer één uit komt kruipen. Bepaalde wormen zijn wel heel gevaarlijk voor de mens, deze komen gelukkig heel zelden voor (voornamelijk in het zuid-oosten van Nederland) en kunnen zelfs sterfgevallen opleveren. Het product wat we gebruiken om lintwormen aan te pakken is praziquantel, er staat achterop het ontwormingsmiddel altijd aangegeven welke producten erin zitten (vraag er anders naar bij de dierenarts of dierenspeciaalzaak). Voor totale controle dient er elke maand ontwormd te worden. Indien je dit te duur vind kun je ervoor kiezen om het iets minder vaak te doen waardoor het dier toch af en toe helemaal vrij is van deze parasieten zodat het zich niet opstapelt of enkel dit ontwormingsmiddel gebruiken wanneer je proglottiden uit de anus ziet kruipen. Deze zien eruit als een soort rijstkorrels (het soort is niet met het blote oog te onderscheiden). Wanneer de kat vlooien heeft gehad wordt er altijd aangeraden een keer extra te ontwormen tegen lintwormen. Wanneer je kat heel veel op jacht gaat en wekelijks met meerdere muizen aan komt zetten adviseren we om te gaan voor de totale controle aangezien het toch om gevaarlijke parasieten kan gaan.
Gezinssituatie
- Zwangerschap: Als zwangere vrouw ben je vast op de hoogte gebracht van het gevaar van toxoplasma gondii. De eindgastheer van deze parasiet is de kat maar alle andere zoogdieren kunnen als tussengastheer dienen, waaronder ook de mens. Normaal is dit geen probleem, je lichaam zal snel antistoffen aanmaken en de parasiet wordt geëlimineerd. Maar tijdens de zwangerschap kan een besmetting wel gevaarlijk zijn voor de baby (miskraam tot misvormingen). Gelukkig komt dit zelden voor, maar de kat wordt hier al snel als een potentieel gevaar gezien. Indien je ooit eerder besmet bent geweest is er geen probleem meer, een her-besmetting zal dan niet leiden tot aantasting van het kind omdat het lichaam heel snel reageert en de parasiet elimineert. In veel landen wordt daarom preventief voor de zwangerschap getest of een vrouw al eens besmet is geweest (of er antistoffen tegen toxoplasma aanwezig zijn). Dit kun je dus ook bij de dokter laten doen. Indien je dit niet gedaan hebt kun je het beste de gevaren vermijden. In tegen stelling van wat veel mensen denken is het grootste gevaar niet de kat maar slecht gewassen groente (omdat katten daar mogelijk ontlasting op hebben achtergelaten) en slecht doorbakken vlees (omdat er larven in het vlees kunnen zitten). Het is dus niet nodig de kat uit huis te zetten, katten houden zich zeer goed schoon en zullen de eieren indien ze al besmet zijn niet snel in hun vacht hebben hangen. Vermijd als zwangere vrouw daarom het schoon maken van de kattenbak en gebruik handschoenen wanneer je in de tuin werkt op plekken waar mogelijk katten ontlasting is achtergelaten. Daarnaast vormen jonge katten het grootste gevaar dus schaf bij voorkeur geen kitten aan in deze periode.
- Jonge kinderen in huis: Kinderen stoppen graag alles in hun mond en zo mogelijk ook worm eieren of vlooien besmet met wormen. Om deze reden worden kinderen makkelijker besmet met wormen dan volwassenen. Het is dan van belang de maximale bescherming te geven. Wanneer de kat alleen binnen zit houd dan een ontwormingsschema aan van vier keer per jaar met een standaard ontwormingsmiddel. Indien de kat ook buiten komt kies dan bij voorkeur een combinatie product tussen een standaard ontwormingsmiddel samen met praziquantel (tegen lintwormen) één keer per maand zodat je alle mogelijke wormen hebt bestreden en er geen kans is dat er eieren op de grond komen die kinderen op kunnen eten.
Wij hopen dat je dit artikel kunt toepassen in jou thuissituatie. Elke situatie is verschillend, indien de omstandigheden zodanig zijn dat je nog steeds geen raad weet met de kat, mail ons dan. We kunnen dan proberen een passend antwoord te geven en dit mogelijk toevoegen aan het artikel om meer mensen met dit probleem te helpen.